کد مطلب:25303 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

از نظر شيخ مفيد تفاوتهاي دو مكتب شيعه و معتزله در چيست؟

ملاحظة كتاب «اوائل المقالات» شيخ مفيد ما را به تفاوتهاي جوهري اين دو مكتب كلاميآشنا ميسازد. اينك مواردي را كه مرحوم مفيد در اين كتاب ياد آور شده از نظر خوانندگان گراميميگذرانيم:
1 ـ اماميه اتفاق نظر دارند كه جاودانگي در آتش، از آن كفار است. مؤمن مرتكب گناه كبيره در آتش جاودان نخواهد بود برخلاف معتزله.
2 ـ اماميه ميگويند: شفاعت براي نجات مرتكبان كبيره است، بر خلاف معتزله كه آن را براي مطيعان ميدانند و نتيجة آن ترفيع رتبه است.
3 ـ اماميه ميگويند: مرتكب گناه كبيره از اهل معرفت، مؤمن فاسق است و معتزله آن را در منزلتي ميان كفر و ايمان جاي ميدهند.
4ـ اماميه ميگويند: پذيرفتن توبه بر خدا واجب نيست بلكه از طريق تفضل ميپذيرد، در حالي كه معتزله ميگويند: اثر توبه در اسقاط عقاب، ضروري است نه تفضلي.
5 ـ اماميه ميگويند: پيامبران از فرشتگان برترند، برخلاف معتزله.
6ـ اماميه ميگويند: انسان نه مجبور است و نه وانهاده شده، بلكه در منزلتي بين جبر و تفويض قرار دارد در حالي كه معتزله خلاف آن را ميگويند و قائل به تفويضند.
7 ـ اماميه ميگويند: لفظ «بداء» بر خدا اطلاق ميشود، بر خلاف معتزله.
8 ـ اماميه معتقدند كه گروهي از مردگان پيش از قيامت به اين دنيا باز خواهند گشت بر خلاف معتزله.
9ـ اماميه ميگويند: نياكان رسول خدا از آدم تا عبدالله مؤمن و موحد بودند بر خلافه معتزله.
10 ـ اماميه ميگويند: ناكثان و قاسطان كافر و گمراهند و مورد لعن خدا هستند و به همين جهت در آتش جاودانند، بر خلاف معتزله كه آنان را كافر نميدانند بلكه ميگويند: آنان در اين نبرد اجتهاد كردند، و از اين طريق مطيع به شمار ميروند.
11 ـ اماميه ميگويند: رسول گراميعلي را براي امامت نصب كرد، بر خلاف معتزله.
12ـ اماميه معتقد است كه در هر زماني امام معصوميلازم است كه خدا با آن احتجاج كند، بر خلاف معتزله.
13ـ اماميه معتقد است كه امام بايد معصوم از گناه باشد و بر علوم ديني تسلط كامل داشته باشد، بر خلاف معتزله.
ما در اينجا به همين تفاوتهاي سيزده گانه اكتفا كرديم و ياد آور ميشويم كه فرق اين دو گروه منحصر به اينها نيست بلكه فرق هاي ديگري نيز هست.

---

: استاد محقق جعفر سبحاني
فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامي ج 4